حمل بار در مسافت‌های طولانی همیشه به‌سادگی «بارگیری در مبدا – تخلیه در مقصد» نیست و فورواردرها برای ارسال کالا به مقاصد بین‌المللی، گاه لازم است از چند روش حمل و نقل مختلف استفاده کنند؛ روشی که به آن «حمل و نقل چند وجهی» گفته می‌شود. اما منظور از حمل و نقل چند وجهی چیست؟ آیا مشابه حمل و نقل چندوجهی (intermodal transport) یا ترکیبی است؟ تفاوت حمل و نقل چند وجهی با حمل و نقل ترکیبی چیست؟
اگر این‌ها سوالات شما هم هستند در این بخش ما به بررسی کامل حمل و نقل چندوجهی، مزایا، معایب، فرآیندها و موارد دیگر آن می‌پردازیم. همراه ما باشید تا با این روش حمل و نقل دقیق‌تر آشنا شوید.
منظور از حمل و نقل چند وجهی چیست؟
حمل و نقل چندوجهی همان‌طورکه از نامش پیداست شامل استفاده از چند شیوه حمل و نقل برای جابجایی کالا یا محموله از نقطه «الف» به نقطه «ب» است. در واقع در این شیوه حمل و نقل می‌توان از روش‌های زیر به صورت ترکیبی استفاده کرد:
- حمل و نقل هوایی
- حمل و نقل دریایی
- حمل و نقل ریلی
- حمل و نقل جاده‌ای
اما نکته مهم در این است که تمام این مراحل تحت یک قرارداد واحد و با یک بارنامه داخلی یکپارچه که توسط اپراتور حمل و نقل چندوجهی (MTO) صادر شده، انجام می‌گیرد؛ فارغ از تعداد حامل‌های دخیل.
شاید این تعریف به تنهایی نتواند تفاوت حمل و نقل چند وجهی با ترکیبی را نشان دهد و همچنان سوالاتی در ذهن شما باقی مانده باشد. در ادامه به شکل دقیق‌تری به بررسی تفاوت این دو روش می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: قوانین گمرکی اتحادیه اروپا
تفاوت حمل و نقل چند وجهی با حمل و نقل ترکیبی چیست؟
احتمالا با خود می‌گویید حمل و نقل ترکیبی هم شامل جابجایی کالا با بیش از یک شیوه حمل و نقل است، پس چه تفاوتی با حمل و نقل چندوجهی دارد؛ نکته اینجاست که حمل و نقل ترکیبی شامل کار با حامل‌های مختلف تحت چندین قرارداد است و این اپراتورها فقط در طول مسیر خود، مسئول کالا و اسناد هستند.
در ضمن در حمل و نقل ترکیبی همه اپراتورهای درگیر باید با یکدیگر هماهنگ باشند تا از تحویل موفق و به موقع کالا اطمینان حاصل کنند. در مقابل در لجستیک چندوجهی، یک اپراتور واحد مسئول تحویل کامل محموله است.
پیشنهاد می کنیم مقاله فرآیند حمل و نقل بین المللی با هوش مصنوعی را مطالعه کنید.
مزایای حمل و نقل چند وجهی
حالا که دقیقا متوجه شدید منظور از حمل و نقل چند وجهی چیست، بیایید نگاهی به مزایای این روش بیندازیم:
- رزرو آسان‌تر حمل و نقل: رزرو حمل و نقل چندوجهی نیاز به تعاملات کمتری دارد؛ زیرا مشتریان فقط با یک اپراتور سروکار دارند. سپس این اپراتور یا همان MTO، کل مراحل را برنامه‌ریزی و هماهنگ می‌کند.
- ارتباطات و عملیات یکپارچه و ساده‌تر: اپراتور حمل و نقل چندوجهی تمام مراحل را مدیریت کرده و به‌روزرسانی‌هایی در مورد پیشرفت آن به مشتری ارائه می‌دهد. این امر نیاز مشتریان به ارتباط با چندین حامل را از بین می‌برد، زیرا تنها نقطه تماس آن‌ها یک اپراتور است. این موضوع همچنین مدیریت زنجیره تامین را ساده‌تر می‌کند، زیرا حامل‌ها نیازی به ارتباط با یکدیگر ندارند.
- ترانزیت سریع‌تر: لجستیک چندوجهی اغلب سریع‌تر از حمل و نقل چند وجهی یا ترکیبی است؛ زیرا اپراتور انعطاف‌پذیری لازم برای انتخاب کارآمدترین روش حمل بار را دارد. این انتخاب‌ها شامل روش‌های کارآمد مانند حمل و نقل هوایی یا دریایی و… و کاهش تعداد دفعات بارگیری و تخلیه کالاهاست.
- مسئولیت‌پذیری ساده‌تر حمل‌کننده: در این روش، مسئولیت مدیریت و تحویل کالا از مبدا تا مقصد تحت یک قرارداد واحد و با MTO است که این مسئولیت امکان پیگیری حمل و نقل را به مشتری می‌دهد. بنابراین مشتریان نگران دریافت نکردن به‌روزرسانی‌های حامل یا آسیب دیدن نامشخص بار خود نخواهند بود.
- ارزش اقتصادی بالاتر: اگرچه هزینه حمل و نقل چندوجهی اغلب بیشتر از حمل و نقل ترکیبی است، اما همچنان بهترین نرخ را برای مطمئن‌ترین شیوه حمل و نقل ارائه می‌دهد.
- دسترسی جغرافیایی بیشتر: اپراتورهای لجستیک چندوجهی اغلب با شبکه گسترده‌ای از حامل‌ها در سراسر جهان همکاری می‌کنند تا از تحویل حتی به مناطق دورافتاده اطمینان حاصل کنند.
بیشتر بخوانید: مقایسه نرم افزارهای مدیریت حمل و نقل بین المللی
معایب حمل و نقل چند وجهی
حمل و نقل چندوجهی می‌تواند معایبی نیز داشته باشد. با این حال این مشکلات را می‌توان به راحتی با ابزار مناسب حل کرد. بیایید ببینیم معایب حمل و نقل چند وجهی چیست و چطور می‌توان آن‌ها را رفع کرد.
✔ پیچیدگی‌های اداری
برخلاف حمل و نقل ترکیبی، مدیریت عملیات چندوجهی نیازمند هماهنگی پیچیده‌تری است. اپراتور باید همزمان چندین عامل کلیدی را مدیریت کند: از برنامه‌ریزی دقیق زمان‌بندی گرفته تا هماهنگی بین حامل‌های مختلف و نظارت بر امنیت محموله در تمام مراحل.
اما خوشبختانه امروزه نرم‌افزارهای تخصصی مدیریت حمل و نقل با قابلیت برنامه‌ریزی هوشمند و مدیریت یکپارچه، این پیچیدگی‌ها را به حداقل می‌رسانند. نرم افزار مدیریت حمل و نقل بین المللی رویان یکی از ابزارهای جامعی است که می‌توانید برای مدیریت حمل و نقل چندوجهی به کار بگیرید.
✔ هزینه‌های اضافی
یکی از نکات مهمی که باید در حمل و نقل چند وجهی به آن توجه کرد، بحث هزینه‌هاست. این روش معمولا هزینه‌های بیشتری نسبت به روش‌های سنتی دارد که این هزینه‌ها شامل موارد متعددی می‌شود؛ از هزینه‌های عملیاتی مربوط به تغییر شیوه حمل و نقل گرفته تا هزینه‌های خدمات تخصصی مانند ترانشیپمنت (انتقال کالا بین یک کشتی به کشتی دیگر) و…
با این حال استفاده از سیستم‌های مدیریت هوشمند می‌تواند با بهینه‌سازی فرآیندها و کاهش عملیات دستی، هزینه‌های کلی را کاهش دهد.
✔ وابستگی به شخص ثالث
در حمل و نقل چند وجهی، اپراتور اصلی معمولا با چندین شرکت و ارائه‌دهنده خدمات همکاری می‌کند: از شرکت‌های کشتیرانی گرفته تا کارگزاران گمرکی، ارائه‌دهندگان بیمه و اپراتورهای لجستیک محلی که این وابستگی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ زیرا عملکرد ضعیف حتی یکی از این شرکا می‌تواند کل زنجیره را مختل کند.
برای مثال تاخیر در هماهنگی بین یک اپراتور لجستیک محلی و حامل ریلی می‌تواند باعث از دست رفتن زمان‌بندی کل مسیر شود. راه حل این چالش استفاده از سیستم‌های مدیریتی یکپارچه است که امکان نظارت دقیق بر عملکرد تمام شرکا را فراهم می‌کند.
در مقاله حمل و نقل هوشمند چیست درباره این موضوع توضیح دادیم.
حمل و نقل چند وجهی چگونه انجام می‌شود؟
بیایید ببینیم مراحل انجام حمل و نقل چند وجهی چیست. در اینجا مراحل مربوط به فورواردری حمل و نقل چندوجهی آورده شده است:
- برنامه‌ریزی و هماهنگی: فورواردر حمل و نقل چندوجهی یا MTO، تمام لجستیک پروژه را برای کل حمل و نقل بار، از جمله بسته‌بندی، جابجایی و تحویل، برنامه‌ریزی می‌کند.
- صدور بارنامه یکپارچه: MTO یک بارنامه صادر می‌کند که تمام مراحل حمل را پوشش می‌دهد.
- بارگیری اولیه: هنگامی که روش حمل و نقل چندوجهی رزرو شد، محموله در نقطه مبدا بر روی کامیون بارگیری شده و برای حمل و نقل ریلی، هوایی یا دریایی به پایانه منتقل می‌شود.
- انتقال بار به روش بعدی: کالا در پایانه روی شیوه حمل و نقل بعدی (قطار، کشتی، هواپیما و…) بارگیری شده و به مقصد بعدی در سفر خود منتقل می‌شود.
- ادامه انتقال تا مقصد نهایی: اگر نیاز به شیوه حمل و نقل دیگری باشد، کالا دوباره به حامل دیگری منتقل شده و به مرکز مقصد نهایی خود منتقل می‌شود.
- تحویل نهایی: در مقصد، کالا روی کامیون بارگیری شده و به محل تحویل نهایی خود منتقل می‌شود.
نکته: در حمل و نقل ترکیبی، هر حامل فقط هماهنگی و اسناد مورد نیاز برای مسیر خود را مدیریت می‌کند. این بدان معناست که هر حامل حمل و نقل چند وجهی نیاز به اسناد جداگانه دارد (مانند بارنامه بندری برای حمل و نقل دریایی و بارنامه هوایی برای حمل و نقل هوایی).
پیشنهاد می کنیم مقاله انواع قراردادهای حمل و نقل بین المللی را مطالعه کنید.
سخن پایانی
در این مقاله دیدیم منظور از حمل و نقل چند وجهی چیست، همچنین متوجه شدیم تفاوت این روش با حمل و نقل ترکیبی چیست و هر کدام چه مزایایی دارد. شناخت دقیق حمل و نقل چند وجهی برای شرکت‌های فورواردر و متخصصان لجستیک امری ضروری است. این روش علی‌رغم چالش‌های موجود، مزایای قابل‌توجهی برای مدیریت یکپارچه زنجیره تامین به همراه دارد و با وجود پیچیدگی‌های اداری و نیاز به هماهنگی دقیق بین بخش‌های مختلف، استفاده از آن می‌تواند لجستیک را بسیار ساده‌تر کند.
نرم‌افزار مدیریت حمل و نقل بین‌المللی رویان با ارائه راهکارهای هوشمند و یکپارچه، به شرکت‌های حمل و نقل کمک می‌کند تا فرآیندهای پیچیده حمل و نقل چندوجهی را به سادگی مدیریت کنند. این نرم‌افزار با امکاناتی مانند صدور خودکار اسناد حمل، مدیریت یکپارچه تاریخ‌ها و یادآوری‌ها و سیستم گزارش‌گیری لحظه‌ای، چالش‌های موجود در مسیر را به حداقل می‌رساند.
