فرق حمل و نقل دریایی و هوایی چیست و در شرایط مختلف، چگونه باید بین این دو روش، انتخاب هوشمندانه‌ای داشت؟ معمولا صاحبان کالا که می‌خواهند محموله خود را به‌صورت بین‌المللی ارسال کنند با فرق حمل و نقل دریایی و حمل و نقل هوایی آشنا نیستند و انتخاب را بر عهده‌ی فورواردرها می‌گذارند؛
اینجاست که نقش تخصصی فورواردر پررنگ می‌شود. صاحب کالا فقط سرعت (حمل هوایی) و هزینه پایین (حمل دریایی) را می‌بیند، اما فورواردر باید با در نظر گرفتن کل زنجیره تامین، ریسک‌های عملیاتی و مقررات گمرکی، هوشمندانه‌ترین روش را پیشنهاد دهد.
حمل و نقل هوایی به سرعت زیادش معروف است، درحالی‌که حمل و نقل دریایی به‌دلیل هزینه‌ی کمتر و توانایی جابه‌جایی حجم زیاد کالا شناخته می‌شود. هر دو روش مزایا و معایب خودشان را دارند و انتخاب بین آن‌ها همیشه ساده نیست. در این مطلب با بررسی جنبه‌های مختلف این دو روش حمل و نقل، شما را برای ارائه پیشنهاد بهتر به صاحبان کالا راهنمایی میکنیم.
حمل و نقل دریایی چیست؟
حمل و نقل دریایی یا اقیانوسی یعنی جابه‌جایی کالا از طریق کشتی‌ها در دریاها و اقیانوس‌ها. این روش یکی از بخش‌های مهم تجارت جهانی است، چون امکان انتقال حجم زیادی کالا بین کشورها و قاره‌ها را فراهم می‌کند.
در این روش، کالاها اغلب داخل کانتینر گذاشته می‌شوند و کشتی آن‌ها را به بندر مقصد می‌برد. چون هزینه‌ی حمل و نقل دریایی نسبتا پایین است، برای کالاهای سنگین یا حجیم گزینه خوبی محسوب می‌شود. البته زمان حمل در این روش طولانی‌تر از حمل و نقل هوایی است، اما برای کالاهایی که فاسدشدنی نیستند و قرار است مسیر طولانی طی کنند، معمولا انتخاب بهتری است.
حمل و نقل هوایی چیست؟
حمل و نقل هوایی یا بار هوایی یعنی انتقال کالا با هواپیما. این روش سریع و دقیق است و برای محموله‌هایی که باید زود برسند، بهترین گزینه خواهد بود. در این روش، کالاها روی هواپیما بارگیری می‌شوند و مستقیما به فرودگاه مقصد می‌روند. بنابراین برخلاف حمل و نقل دریایی یا زمینی، خبری از تاخیرهای طولانی نیست.
این نوع حمل و نقل به خاطر سرعت بالا، قابلیت اطمینان بودن و پوشش جهانی محبوب است و بیشتر برای کالاهای فاسدشدنی، اقلام باارزش یا تحویل‌های فوری استفاده می‌شود. البته هزینه‌ی حمل و نقل هوایی از دریایی بیشتر است، اما مزیت بزرگ آن زمان تحویل بسیار کوتاه است که معمولا بسته به مقصد فقط چند روز تا چند هفته زمان می‌برد.
در مقاله تفاوت فریت فورواردر و بروکر به مقایسه این دو مورد پرداختیم.
فرق حمل و نقل دریایی و هوایی: ۶ عامل مهم برای انتخاب روش حمل و نقل
۱. فرق هزینه حمل و نقل دریایی و هوایی
در بیشتر مواقع حمل و نقل دریایی ارزان‌تر از هوایی است. تحقیقات نشان می‌دهد که هزینه ارسال هوایی می‌تواند ۱۲ تا ۱۶ برابر بیشتر از حمل دریایی باشد. مثلا محموله‌ای که از دریا ۱۰۰ دلار هزینه دارد، اگر با هواپیما ارسال شود حداقل ۱۲۰۰ دلار خرج دارد.
اما این اختلاف وقتی زیاد است که وزن محموله بالا باشد. اگر بسته کوچک و کمتر از ظرفیت یک کانتینر باشد، هزینه حمل دریایی آن بر اساس حجم (مترمکعب) حساب می‌شود. در بعضی موارد همین موضوع باعث می‌شود حمل و نقل دریایی حتی از هوایی هم گران‌تر تمام شود.
انتخاب هوشمندانه: اگر صاحب کالا به‌دنبال هزینه کمتر است حمل و نقل دریایی را پیشنهاد دهید؛ مگر اینکه حجم بسته کوچک باشد.
در مقاله حمل و نقل lcl درباره این موضوع توضیح دادیم.
۲. مدت زمان حمل و نقل
فرق حمل و نقل دریایی و هوایی در زمان ارسال نیز دیده می‌شود. ارسال از طریق دریا معمولا ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد، اما ارسال هوایی فقط چند روز یا چند هفته زمان می‌برد. هرچند اخیرا «حمل و نقل دریایی اکسپرس» هم معرفی شده، اما هنوز به سرعت حمل و نقل هوایی نمی‌رسد.
سه دلیل اصلی برتری حمل و نقل هوایی از نظر زمان ارسال شامل موارد زیر است:
- ارسال هوایی معمولا مستقیم‌تر انجام می‌شود، یعنی محموله به مقصد نهایی می‌رسد حتی اگر مقصد دورافتاده باشد. ولی در حمل و نقل دریایی، کالا باید بعد از رسیدن به بندر با کامیون، قطار یا هواپیما به مقصد نهایی برود.
- حمل و نقل دریایی بیشتر تحت‌تاثیر عواملی مثل ترافیک بندر، گمرک یا وضعیت آب‌وهوا قرار می‌گیرد و ممکن است تاخیر داشته باشد.
- اگر پرواز از دست برود، معمولا پروازهای زیادی در همان روز وجود دارد، ولی کشتی‌ها با فاصله‌ی زمانی زیاد حرکت می‌کنند.
انتخاب هوشمندانه: اگر برای صاحب کالا، زمان کوتاه حمل اولویت دارد، حمل و نقل هوایی گزینه بهتری خواهد بود.
بیشتر بخوانید: حمل و نقل چند وجهی چیست
۳. حجم محموله
تصویر زیر مربوط به کشتی MSC Irina است: بزرگ‌ترین کشتی باری جهان که می‌تواند ۲۴٬۳۴۶ کانتینر بیست‌فوتی را حمل کند. هر کانتینر ۲۰ فوتی حدود ۱٬۱۷۲ فوت مکعب حجم دارد. حالا حجم کل را برای آن تعداد حساب کنید! عدد بسیار بزرگی می‌شود، درست است؟
اینجاست که فرق حمل و نقل دریایی و هوایی پررنگ می‌شود؛ چراکه ظرفیت حمل و نقل هوایی بسیار کمتر است. مثلا بوئینگ ۷۴۷ که یکی از بزرگ‌ترین هواپیماهای جهان است، اگر برای باربری تنظیم شود، فقط حدود ۲۶٬۰۰۰ فوت مکعب بار می‌تواند حمل کند.
بنابراین اگر محموله بزرگ یا سنگین است، حمل و نقل دریایی انتخاب بهتری است. این موضوع برای ارسال‌های حجیم در مقیاس بالا هم صدق می‌کند. با این حال اگر زمان اولویت دارد یا محموله کالای فاسدشدنی است، حمل و نقل هوایی گزینه مناسب‌تری خواهد بود.
انتخاب هوشمندانه: حمل و نقل دریایی، مگر اولویت زمان یا کالای فاسدشدنی باشد.
۴. تاثیر بر محیط‌زیست
فرق حمل و نقل دریایی و هوایی در تاثیر زیست‌محیطی این دو روش حمل و نقل هم دیده می‌شود. این تاثیر به عواملی مانند مصرف سوخت، میزان آلایندگی و پایداری کلی مربوط است؛ اما به‌طور کلی حمل و نقل دریایی در مقایسه با هوایی انتشار کربن بسیار کمتری به ازای هر تن بار حمل‌شده دارد، چون هواپیماها هنگام پرواز گازهای گلخانه‌ای بسیار بیشتری تولید می‌کنند.
چند آمار برای مقایسه:
- هواپیماها به‌طور میانگین حدود ۵۰۰ گرم دی‌اکسیدکربن به ازای هر تن بار در هر کیلومتر منتشر می‌کنند.
- کشتی‌ها در مقایسه فقط ۱۰ تا ۴۰ گرم دی‌اکسیدکربن در هر کیلومتر منتشر می‌کنند.
در ضمن از ژانویه ۲۰۲۴ مقررات جدیدی برای کاهش انتشار کربن کشتی‌ها اجرا شده که طبق این مقررات، همه کشتی‌ها (قدیمی و جدید) موظف‌اند میزان انتشار خود را کاهش دهند یا اعتبار کربنی معادل خریداری کنند تا آلودگی خود را جبران نمایند. به این ترتیب، میزان انتشار کشتی‌ها در آینده حتی کمتر هم خواهد شد و آن‌ها را با محیط‌زیست سازگارتر می‌کند.
انتخاب هوشمندانه: اگر صاحب کالا دغدغه زیست‌محیطی دارد و می‌خواهد ردپای کربنی خود را کم کند، حمل و نقل دریایی انتخاب بهتری است.
پیشنهاد میکنیم مقاله استراتژی افزایش فروش حمل و نقل بار را مطالعه کنید.
۵. ایمنی محموله
در این بخش، برنده‌ی مشخصی وجود ندارد، زیرا سطح ایمنی تا حد زیادی به نوع کالا و نحوه بارگیری و تخلیه بستگی دارد.
برخی معتقدند حمل و نقل دریایی ریسک بیشتری از نظر آسیب یا سرقت دارد، چون کالا معمولا چند مرحله جابه‌جایی را تا رسیدن به مقصد طی می‌کند. در حمل و نقل هوایی احتمال آسیب کمتر است، چون بارها معمولا تحت نظارت دقیق‌تر قرار دارند و فرودگاه‌ها دارای سیستم‌های امنیتی قوی هستند. بنابراین برای کالاهای کم‌حجم ولی باارزش، حمل و نقل هوایی گزینه بهتری است.
در مقابل عده‌ای می‌گویند حمل و نقل دریایی هم از نظر ایمنی تفاوت زیادی با بار هوایی ندارد. کالاها در کانتینرهای استاندارد و محکم بسته‌بندی می‌شوند که محیطی ایمن و مهروموم‌شده برای بار فراهم می‌کند. به همین دلیل خطر آسیب ناشی از تلاطم دریا، شرایط بد آب‌وهوا یا جابه‌جایی زیاد، بسیار کم خواهد بود.
انتخاب هوشمندانه: بهتر است باتوجه‌به سایر معیارها و اولویت‌های صاحب کالا، روش حمل و نقل را به او پیشنهاد دهید.
۶. محدودیت در نوع محموله
فرق حمل و نقل دریایی و هوایی در محدودیت‌های آن‌ها نیز وجود دارد. این محدودیت‌ها معمولا به نوع کالا، قوانین و مقصد بستگی دارد. با این حال در مجموع حمل و نقل دریایی انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
حمل و نقل هوایی محدودیت‌های زیادی دارد؛ از جمله قوانین سخت‌گیرانه‌ی امنیتی در فرودگاه‌ها، محدودیت وزن هواپیماها و قوانین مربوط به حمل مواد خطرناک. برای مثال مواد شیمیایی خطرناک، اجسام مغناطیسی، مواد سمی یا خورنده و مایعات قابل اشتعال معمولا در حمل و نقل هوایی ممنوع‌اند یا فقط با شرایط خاصی اجازه ارسال خواهند داشت.
در مقابل حمل و نقل دریایی از نظر نوع کالاها محدودیت کمتری دارد؛ هرچند چالش‌های خود را هم دارد، مثل قوانین گمرکی، محدودیت‌های واردات و صادرات یا مقررات خاص هر بندر. ولی به‌طورکلی چون محدودیت‌های هوایی سخت‌تر هستند، حمل و نقل دریایی گزینه‌ی منعطف‌تر و کاربردی‌تری برای بیشتر افراد خواهد بود.
انتخاب هوشمندانه: حمل و نقل دریایی، مگر اولویت صاحب کالا چیز دیگری باشد.
بیشتر بخوانید: مدیریت قرارداد حمل و نقل
سخن پایانی
همان‌طورکه دیدیم فرق حمل و نقل دریایی و حمل و نقل هوایی در عواملی چون هزینه، زمان، ظرفیت، تاثیرات زیست‌محیطی و محدودیت‌های کالایی مشخص می‌شود. هر دو روش مزایا و معایب خودشان را دارند و انتخاب بهینه به اولویت‌ها و نیازهای خاص هر محموله بستگی خواهد داشت.
برای ارائه بهترین خدمات به مشتریان، فورواردرها علاوه بر درک فرق حمل و نقل دریایی و هوایی، باید همیشه آگاه و به‌روز بمانند و تصمیم‌های خود را بر پایه‌ی داده‌ها بگیرند. نرم افزار حمل و نقل بین المللی رویان با ارائه ابزارهای پیشرفته برای مدیریت هر دو نوع حمل و نقل، گزارش‌گیری لحظه‌ای و خودکارسازی فرآیندها، به شما کمک می‌کند تا عملیات خود را بهینه کنید و در این صنعت رقابتی، همیشه یک قدم جلوتر باشید.
